3 Yaş Çocuğu

 

Anne - Babaların Çocukla Birlikte Oyun Oynarken Yapabilecekleri: 

Anne babanın çocuğun oyununa katılması ebeveynlerin çocuğun gelişimini, ilgi ve becerilerini gözlemlemesini sağladığı gibi aile bağlarını da güçlendirir. Anne babası ile birlikte oyun oynayan çocuk yetişkin yaşamında mutlu bir birey olur ve kendi çocuğu ile de oyun oynayabilme becerisi kazanır. 

Oyun sırasında çocukla göz teması kurulmalı, oyundan keyif alınmalı ve çocuğun istekleri ön planda tutulmalıdır. 

• Birlikte kitaplara bakma, müzik dinleme, dans etme, şarkı söyleme gibi etkinlikler yapılabilir.
• Oyuncaklar birlikte toplanabilir. Bu şekilde hem çocuk kendisi ile ilgili bir sorumluluk almış olur hem de yardımlaşma becerisi kazanır.
• Evdeki artık malzemelerden oyuncaklar yapılabilir. Bu şekilde yapılan oyuncakların çocuk için daha büyük bir değeri vardır.
• Oyuncaklar kapaklı kutularda ve çocuğun rahatça ulaşabileceği yerlerde olmalıdır.
• Oyun ortamında çocuğun dikkatini dağıtacak kadar fazla uyaran olmamalıdır.
• Çocuk oyun oynaması konusunda cesaretlendirilmelidir.

Oyuncak, gelişimi hızlandıran, hayal gücü ve yaratıcılığı destekleyen, duyuları uyaran oyun malzemeleridir Oyuncak çocuğun yeteneklerini geliştirirken, seçme ve karar verme becerilerini de destekler. Oyuncak çocuğun renk, şekil, boyut, sayı, büyüklük, ses, yapı ve işlev gibi kavramları öğrenmesini sağlar. Çocuğun yaş, cinsiyet, ilgi ve gereksinmelerine göre oyun ve oyuncak tercihleri de değişmektedir.
3 yaş döneminin oyuncakları, uygulamalı oyuncaklar (tamir aletleri, temizlik seti, dikiş seti, ütü gibi), minyatür oyuncaklar (ev eşyaları, çiftlik seti, askerler gibi), kostümler, oyun hamuru, boyalar, farklı sayıda parçaları olan yap bozlar, inşa oyuncakları, basit kutu oyunları (kart eşleme, renk-şekil-sayı kavramlarının öğretildiği oyunlar gibi), değişik boyutlarda boncuklar, abaküstür.

Oyuncak Seçiminde Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar:

• Oyuncaklar günlük yaşamda kullanılan nesnelerin sembolleridir. Bu nedenle oyuncak alırken cinsiyet ayrımı (kızlara bebek, erkeklere top, araba) yapılmamalı, her çocuğun oyuncak dolabında her iki cinse de ait oyuncaklar bulunmalıdır.
• Oyuncak seçerken anne babanın istek ve beğenilerinin yerine çocuğun yaşı ve becerilerinin göz önüne alınması gerekir.
• Oyuncağın parçaları çocuğun yaşına göre tehlike oluşturmayacak şekilde olmalıdır. Küçük parçası olan oyuncaklar yetişkin gözetimi olmadan çocuğa verilmemelidir. 
• Tüylü oyuncakların çocuğun ağzına ve burnuna kaçmamasına özen gösterilmelidir. 
• Oyuncak dayanıklı olmalıdır. 
• Yıkanabilen oyuncaklar tercih edilmelidir. 
• Zehirsiz boya kullanılmış olanlar tercih edilmelidir.
• Pille çalışan oyuncaklarda pil yuvasının vida ile kapatılmış olmasına dikkat edilmelidir. 
• Sivri uçları, kesici kenarları, parmaklarının sıkışabileceği ek yerleri ve gözlerine zarar verebilecek çıkıntıları olmamalıdır, 
• Oyuncaklar sık sık kontrol edilmeli ve kırılan paçalar atılmalıdır.
• Bedensel, zihinsel, sosyal ve dil gelişim alanlarının tümünü birden destekleyebilecek zengin uyarıcıları içermeli, çok fonksiyonlu olmalıdır.
• Oyuncak kutusunda kilit olmamalı, çocuğa zarar verecek kapanma mekanizması bulunmamalıdır.

Ayrıca oyun çocuğun; hayal gücünü, becerilerini ve yaratıcılığını geliştirir, saldırganlık dürtüsünü boşaltmasını sağlar, değişik sosyal rolleri denemesine, duygularını dışa vurmasına olanak sağlar, dil ve kas gelişimini hızlandırır ve güçlendirir, sosyalleşme becerisini destekler, problem çözme becerisini geliştirir.

Beslenme:

3 yaş çocuğu fırsat verildiği takdirde kaşık çatal kullanarak yemeğini yiyebilir. Bu yaşlarda iştahta düzensizlikler ve yemek seçme davranışları görülebilir. Bu durumda yemek istemeyen çocuğa ısrar edilmemeli ve yemek yememe nedeni araştırılmalıdır. Çocuğun yeme miktarı göz önüne alınarak tabağına yemek konmalı; doymadığı takdirde biraz daha istemesi için fırsat yaratılmalıdır. Yemek saatlerinin düzenli olması, aile fertlerinin bir arada yemek yemeleri çocuğun uygun beslenme alışkanlığı kazanması açısından önemlidir. Yemek seçen çocuğa anne baba model olmalı, az miktarda da olsa tadına bakması sağlanmalıdır. Yemeği reddeden çocuğa aç kalmaması için istediği yemeği pişirmek, abur cubur veya süt vermek, televizyon karşısında yedirmeye çalışmak gibi hatalardan kaçınılmalıdır. 

3-4 yaş arasındaki çocuklar günde 4-5 öğün yemelidir. Sabah kahvaltısında süt, peynir, yumurta, zeytin, reçel, bal olmalıdır. Kuşluk vakti bir porsiyon meyve yenebilir. Öğlen et, tavuk veya balık gibi proteinler ve yanında pilav ya da makarna gibi karbonhidrat grubundan yiyecekler olmalı, salata veya yoğurt verilmelidir. İkindi de meyve suyu veya süt ile birlikte hamur işi verilebilir. Akşam yemeğinde çorba ve sebze yemeği bulunmalıdır. 

Oyun ve Oyuncak:

Oyun çocuğun dış dünyayı keşfetmesini, doğal ve aktif şekilde öğrenmesini sağlayan, taklit becerilerini geliştiren, günlük yaşantısı, anne baba ve çevresi ile ilişkileri hakkında bilgi veren bir araçtır. Eğlencenin yanı sıra oyun çocuk için en önemli “iş”tir. Büyümenin önemli bir parçasıdır. Çocuğun bedensel, duygusal, sosyal, zihinsel ve dil gelişiminde önemli rol oynar. 

Oyun çocuğa; düşünmeyi ve kendi başına karar vermeyi, risk alabilmeyi, sorumluluk almayı, işbirliği yapmayı ve paylaşmayı, çevresini araştırmayı, nesneleri tanımayı ve problem çözmeyi, dikkatini bir noktaya toplamayı ve becerilerini organize etmeyi, kendisini ifade etmeyi, sözlü olarak ifade edilenleri anlamayı, sırasını beklemeyi, başkalarının haklarına saygılı olmayı, kurallara uymayı öğretir. 

Genel Özellikler:

3 yaş 37. ayın başından 48. ayın sonuna kadar olan dönemi kapsar. Bu yaş çocuğu kendi kendine hareket edebilen, soru sorabilen, seçim yapabilen, kendisi hakkında bilgiler verebilen bir bireydir.

El ve parmaklarını kullanmada ustalık kazanmıştır. Kalem, fırça ve makası rahatlıkla kullanabilir. Resim yapmaktan hoşlanır. 

Çok soru sorar, yapılan açıklamaları ilgi ile dinler. Yetişkini gözler, yaptıklarını tekrarlamaya çalışır, davranışlarını örnek alır. Zamanla yetişkinin çok tekrarlanan davranış özellikleri çocuk için de davranış örnekleri olmaya başlar. 

Diğer çocuklarla birlikte olmaktan daha fazla hoşlanır. Yaşıtlarıyla birlikte oynama daha fazladır. Oyunlar daha uzun sürelidir. Oyun sırasında her çocuğun kendi isteklerinin yerine getirilmesi ile ilgili talepleri dikkat çeker. Bu da zaman zaman çatışmalara neden olur. Çocuk oyundaki çatışmalar yoluyla diğer çocukların da isteklerinin bulunduğunu, onlarla birlikte olmak istiyorsa bu isteklerin bazılarının yerine getirilmesi gerektiğini, bunun için de kendi isteklerinin bazılarından vazgeçmesi veya onları ertelemesi gerektiğini öğrenir.

Zaman zaman küfür sayılabilecek kelimeleri kullandığı, yetişkine karşı çıktığı gözlenebilir. Bu davranışların çeşitli nedenleri olabilir. Çoğunlukla neden, çevresindekilerden duyduğu sözcükleri tekrarladığında yetişkinin tepkisini çektiğini, büyüdüğünü fark etmesi, kendisini güçlü ve her şeyi yapabilir hissetmesi, yetişkinin kendisine bebek muamelesi yapmasına karşı çıkmasıdır.  

Hala gerçekle hayali karıştırma konusunda sorunları vardır. Yaptıkları konusunda hayal ürünü hikayeler anlatmaktan hoşlanır. Bazı ebeveynler çocuğun yalan söylediğini düşünerek endişeye kapılır. Oysa bu durum yalan değil, çocuğun bilişsel gelişmesinin gereği, gerçekle gerçek olmayanın sınırını tam olarak ayıramamasından kaynaklanan geçici bir durumdur. Çocuk gerçekle gerçek olmayanın sınırını ayırabildiği zaman bu durum kendiliğinden kaybolur.

37-42 Aylar:

Merdivenden yukarı ayak değiştirerek çıkar ve aşağı inerken her basamakta iki ayağını bitiştirir. Alt basamaklardan atlayabilir. Her iki elini işbirliği içinde ustaca kullanabilir. Kalemi sık kullandığı eliyle başparmağı arasında ucuna yakın tutar. Çömelebilir. Keskin ve ani dönüşler yapar. Bağdaş kurarak oturabilir. Adını, soyadını söyleyebilir. 3-4 kelimelik cümleler kurar. Yer bildiren terimleri (alt, üst, iç gibi ) anlar. Resimde gördüklerini anlatır. Adını soyadını söyleyebilir. Destek almadan bacağını öne doğru savurarak topa vurur. İki ayağını yerden kaldırarak zıplar. Bir yere tutunmadan 1 dakika boyunca tek ayak üzerinde durabilir. Tek eliyle top fırlatabilir. İki ayağıyla öne doğru zıplayabilir. Yetişkinin çizdiği dik çizgiyi kopya edebilir. Deliklerden ip geçirebilir. Modele bakarak daire çizebilir. Yatay çizgiyi taklit edebilir. Makası açıp kapatabilir. Kalemi yetişkin gibi tutar. Modele bakarak 4 küpü yan yana dizebilir. Ulaşamadığı yerlere sandalye ile ulaşmaya çalışır. Çizilen resmi isimlendirebilir. Kendisine söylenen iki rakamı aynı sırada tekrar eder. Kaşık kullanarak yemeğini yer. Bebek arabası gibi tekerlekli bir oyuncağı iterek eşyaların arasında gezdirebilir, kenarlara çarpmamak için yönünü değiştirebilir. Aynada kendisini gördüğünde ismini söyler. Kendi başına kıyafetlerinin bir kısmını giyebilir. Cinsiyeti sorulduğunda doğru cevap verir. Sırasını bekleyebilir. 5’e kadar sayabilir. “Ne” ile başlayan sorular sorar. Yeni kelimeler karşı ilgi ve istek duyar. Ellerini yıkayabilir ancak tam olarak kurulayamaz. Pantolonunu ve şortunu indirebilir ve yeniden çekebilir ancak düğme ilikleme ve fermuar çekmede yardıma ihtiyaç duyar. Kumbaraya para atabilir. Hamurdan değişik şekiller yapabilir. Uzun-kısa, büyük-küçük kavramlarını bilir. Kaç yaşında olduğunu bilir ve parmakları ile gösterir. 1’den 5’e kadar gördüğü rakamları tanır. Yeşil, sarı, mavi ve kırmızı renklerini tanır. Nesnelerin ağır ya da hafif olduğunu anlar. Şeklin 2 parçasını birleştirip bütün oluşturur. 1’ 1 eşleme yapar. 

Bu aylarda kız çocukların boyu 85-104 cm, kiloları 10.6-17.5 kg arası, erkek çocukların boyu 86-105 cm, kiloları ise 11.1-18 kg arasıdır.

43-48 Aylar:

Koşarken ve büyük oyuncakları itip çekerek önüne çıkan engelleri aşabilir. Köşeleri dönebilir. Pedalları kullanarak üç tekerlekli bisiklete binebilir. Parmak ucunda durabilir ve yürüyebilir.  9 ve daha fazla küple kule yapabilir. İpliğe büyük tahta boncuklar dizebilir. Makas kullanabilir. 3 ayrı komutu yerine getirebilir (ellerini çırp, kapıya yürü, otur gibi). Bağlaç ve ekleri kullanarak cümle kurar. Atılan büyük boy bir topu yakalar. Yetişkin desteği olmadan kaydırağa tırmanıp kayabilir. Makasla kesmeye çalışır. 6 parçalı yap-boz yapabilir. Artı şeklini kopya edebilir. Kendisine söylenen üç rakamı aynı sırada tekrar eder. Nesnelerden hangisinin en küçük olduğunu söyleyebilir. Farklı rollere girebilir (anne, baba, doktor gibi). Bir kaptan başka bir kaba yemek aktarabilir. Elini yüzünü yıkayıp kurulayabilir. Bildiği birkaç çocuk şarkı veya şiirini ezbere okuyabilir. 10’a kadar sayabilir. “Nerede”, “Kimle” ile başlayan sorular sorar. 300 civarında kelime bilir. Kendi kendine uzun konuşmalar yapar. Zamir ve bazı basit edatları yerinde kullanır. Yemek yerken kaşık ve çatalı rahatça kullanabilir. Fermuarını açıp kapatabilir. Ev işleri, bahçe işleri, alış-veriş gibi etkinliklerde yetişkine yardımcı olmaktan çok hoşlanır. Oyun sırasında kendi kendine konuşma giderek azalır ve yerini başkalarıyla konuşma alır. Modele bakarak +, O, kare, X şekillerini, V, T, H harflerini çizebilir. Yüz resmi çizebilir. Sınırları taşırmadan boyayabilir. Yapıştırıcı kullanarak şekli kağıda yapıştırabilir. Kağıdı ikiye katlayabilir. Sıvıları bir kaptan diğerine boşaltabilir. 1-2 düğmeyi ilikler. Gece ile gündüzü bilir, farklılıklarını söyler. İnsan resmi çizer ve resimde baş, bacak, gövde ve kollarını çizer. Sözel komut verildiğinde 10’a yakın vücut parçasını gösterir. Hangi nesnelerin birbiriyle uyuştuğunu söyleyebilir. Nesneleri kategorilerine göre ayırır. 3 küple köprü oluşturur. 6 parçalı yap-boz yapabilir. Nesneleri aynı/farklı olarak isimlendirebilir.

Bu aylarda kız çocukların boyu 89-108 cm, kiloları 11.2-19 kg arası, erkek çocukların boyu 89-109 cm, kiloları ise / 11.7-19.3 kg arasıdır.

 

•